Günümüz beslenme trendleri arasında büyük bir popülarite kazanan paleo diyeti, giderek daha fazla ilgi çekiyor. Sağlıklı beslenmek isteyen çok sayıda kişi son yılların bu popüler diyet yöntemini denemeye başladı.
Modern gibi görünen bu diyet yönteminin temelleri aslında Paleolitik Çağ’a dayanıyor. Sıra dışı tarafı ise avcı-toplayıcı dönemin beslenme biçiminden yola çıkması. Çağdaş sağlık araştırmaları beslenme konusunda her geçen gün yeni keşifler yapıyor. Paleo diyeti de son yılların dikkat çeken beslenme yöntemleri arasında yer alıyor.
Tarih öncesinde insanlar, günümüzden çok daha farklı bir beslenme düzenine sahipti. Paleo diyeti, insanlığın çeşitli koşullarda hayatta kalmasını sağlayan beslenme biçiminden yola çıkıyor.
Paleo Diyeti Nedir?
Bir diğer adı Taş Devri diyeti olan paleo diyetinin temelleri 1975 yılında atıldı. Diyetin öncüsü 1904 doğumlu Amerikalı gastroentrolog ve yazar Walter Voegtlin’dir. Northwestern Üniversitesi Tıp Fakültesi mezunu olan Voegtlin, farklı bir beslenme biçimini teşvik etmiştir. Bu diyet türü “avcı-toplayıcı diyet”, “av-avcı diyeti”, “ilkel diyet” gibi isimlerle de bilinir.
İlkel toplumlarda insanlar klan adı verilen küçük gruplar halinde yaşıyordu. Buna bağlı olarak yiyeceğin bulunması avcılık ve toplayıcılık şeklinde gerçekleşiyordu. Besinler doğanın sunduğu biçimiyle tüketiliyor, hiçbir işleme tabii tutulmuyorlardı. Yiyecekler balık, av hayvanları, meyve ve sebzelerden oluşuyordu. Bu beslenme biçimi atalarımızın her koşulda hayatta kalmasını sağladı.
Sloganı “Bir mağara insanı gibi yemek ye ve kilo ver!” olan paleo diyeti, oldukça ünlüdür. Hakkında çeşitli doktorlar ve diyetisyenler tarafından yazılmış çok sayıda ünlü kitap vardır. Bu kitaplardan ilki Walter Voegtlin tarafından yazılan ve 1975 yılında yayınlanan The Stone Age Diet’dir. Sonrasında bu konudaki bilimsel çalışmalar sürmüştür.
Paleolitik Çağ’ın insanları farklı düzenlerde yaşadıklarından tam olarak ortak bir beslenme biçiminden söz edilemez. Ancak beslenme dinamikleri tüm küçük gruplar veya klanlar için benzerdir. Bununla birlikte kilo vermek gibi herhangi bir kaygılarının da olmadığı bir gerçektir. Paleo diyeti, ilkel insanların “Acıktıkça ye!” felsefesinden yola çıkar.
Paleo Diyeti Uygulayanlar Nelere Dikkat Etmelidir?
İlkel doğamız ile uyum sağlayan paleo diyetinde işlenmiş gıdalar tamamen yasaktır. Bu diyet türü günümüzde yaşanan kronik rahatsızlıklarla ilgili modern insanın beslenme biçimi suçlar. Bazı diyetisyenler tarafından eleştirilse de “kronik hastalıkları azalttığı” savı güçlüdür.
Loren Cordain’in Türkçe ’ye “İlk İnsan Diyeti: Taş Devrinden Sağlıklı Beslenme Sırları” (2010) isimle çevrilen kitabı ünlüdür. 10 bin yıl öncesine dayanan bu diyet türü kısıtlı gibi görünse de kişisel zevke göre çeşitlendirilebilir. Günümüzün sabah, öğle, akşam gibi genel kabul gören beslenme kriterlerine karşı çıkar. Pek çok modern diyet yönteminde gece yemek yasaktır.
Günümüzdeki pek çok modern sağlıklı beslenme biçimine ilham veren paleo diyeti, esnek öğünler sunar. Paleo diyeti içerisinde tüketilebilecek ürünler oldukça geniş bir çeşitliliğe sahiptir. İşlenmiş gıdaları, baklagiller ve tahılları dışarıda bıraksa da bu diyetle enfes lezzetler yakalayabilirsiniz.
Paleo diyetine göre hazırlanmış çok sayıda diyet listesi ve yemek tarifi bulabilmek mümkündür. Ancak beslenme, beden sağlığı ile bütünsel bir deneyim olduğundan uzman bir doktora danışarak uygulanmalıdır. Yeni başlayanların ilk olarak dikkat etmeleri gereken üçten fazla ana öğün tercih etmemeleridir. Ara öğünlerde ise tohum ve işlem görmemiş kuruyemişler tercih edilebilir.
Prensibi kişisel acıkma deneyimine dayalı olsa da sık yiyecek tüketilmemesi gerekir. Paleo diyeti uygulayanlar yeterli sürede güneşlenerek D vitamini desteği almalıdır. Günlük düzenli olarak 6 ile 8 saat arasında sağlıklı bir uyku diyeti destekleyecektir. Ayrıca düzenli yürüyüş ve egzersiz ile diyetten maksimum verim elde edilebilir.
Paleo Diyetinin Faydaları Nelerdir?
Sağlıklı beslenme disiplini obezite, osteoporoz, diyabet, otizm, kanser ve kalp rahatsızlığı olanları yakından ilgilendirir. Yaşlılar, sporcular veya estetik görünüm amaçlı pek çok birey, çeşitli diyet programları uygular.
Paleo diyetine yöneltilen eleştirilerin başında D vitamini eksikliğine yol açtığı gelir. Bu sebeple düzenli güneşlenme ve egzersiz ile birlikte uygulanması sağlıklı olacaktır. Günümüz insanında diyabet, obezite, kalp rahatsızlığı gibi beslenmeye bağlı rahatsızlıklar sık görülür. İlkel toplum insanlarında ise böyle sorunların daha az olduğu düşünülmektedir.
Hem beden sağlığı hem de kilo vermek için faydalanılan paleo diyeti, doğal beslenmeyi teşvik eder. Kırmızı et, kümes hayvanları, balık, meyve ve sebze tüketimini destekler. Akımın destekçilerinden olan beslen uzmanı Loren Corain’e göre paleo diyeti, kalp hastalığı riskini azaltır. Diyabet, tansiyon, kanser gibi hastalıkların oluşmasına izin vermez. Ayrıca obezite gibi kiloya bağlı rahatsızlıkları da önler. Ancak her bireyin metabolizması farklı olduğundan öncelikle bir uzmana danışılmalıdır. Kişisel bir diyet listesi, maksimum fayda ve sağlığınız için gerekliliktir.
Paleo Diyetinde Hangi Besinler Tüketilir?
Paleo diyetinin başlıca ürünleri hayvansal etler, hayvansal yağlar, deniz ürünleri, sebze, meyve ve tohumlardır. Yumurta, sağlıklı bitkisel yağlar, tereyağı, kuruyemişler, otlar ve baharatlar da rahatlıkla tüketilebilir. Bahsi geçen tüm ürünler geniş bir çeşitliliğe sahiptir. Havuç, patates gibi nişastalı sebzeler az tüketilmesi gerekirken, yer fıstığı hiç tüketilmemelidir.
Örnek paleo diyet listesi;
- Sabah; 2 adet haşlanmış yumurta, yeşilbiber, domates, salatalık, ceviz
- Öğlen; Orta büyüklükte et, balık veya tavuk ve çoban salata
- Akşam; Zeytinyağlı sebze yemeği ve mevsim yeşillikli salata
- Ara öğünler; Bir porsiyon meyve, bir avuç Fropie Paleo Mıx
Tüm diyet türlerinde olduğu gibi paleo diyetinde de bedensel faaliyetler önemlidir. Sadece kilo kontrolü için olduğu gibi kilo vermek için de tercih edilebilir. Düzenli beslenme ve egzersiz ile bir bütün olarak değerlendirilmelidir.
Paleo Diyetinde Hangi Besinler Tüketilmez?
Paleo diyetinde yasaklı olan başlıca ürünler arasında süt ve süt ürünleri, baklagiller, tahıllar gibi gıdalar gelir. Sucuk, sosis, peynir, yoğurt, kefir gibi işlenmiş yiyecekler de tüketilmemelidir. Pekmez, şurup, bal, yapay tatlandırıcılar, ekmek ve diğer hamur işleri diyet listesinde kesinlikle yoktur. Ayrıca kahve, meyve suları ve asidik içecekler paleo diyetinde yasaktır.
